Ymchwil
Themâu Ymchwil
Amrywio ffonolegol a seinegol yn lleferydd siaradwyr dwyieithog
Canolbwyntia fy ngwaith ymchwil yn bennaf ar amrywio ieithyddol a newid (neu dafodieitheg gymdeithasegol) yn lleferydd siaradwyr dwyieithog Cymraeg-Saesneg. Mae nifer o ddatblygiadau cymdeithasol yn yr ugeinfed ganrif wedi effeithio ar ddemograffeg siaradwyr y Gymraeg. Yn gyntaf, mae mewnfudo a shifft ieithyddol wedi arwain at ddirywiad yn y nifer o siaradwyr sydd yn caffael y Gymraeg ar yr aelwyd, yn enwedig mewn ardaloedd y Fro Gymraeg draddodiadol. Yn ail, ceir cynnydd yn y nifer o ‘siaradwyr newydd’ sydd yn dod o deuluoedd di-Gymraeg. Cwestiwn a godir yn fy ngwaith yw i ba raddau y mae ffactorau ieithyddol ac all-ieithyddol (megis rhyw, sefyllfa'r Gymraeg yn y gymuned, ac iaith ar yr aelwyd) yn dylanwadu ar amrywio seinegol a ffonolegol yn y Gymraeg a'r Saesneg. Rwyf yn cymhwyso ymchwil flaenorol ym maes sosioieithyddiaeth at ddwyieithrwydd, felly, ac yn cymharu sut y mae siaradwyr yn cynhyrchu eu dwy iaith. Yn fwy diweddar, rwyf wedi bod yn edrych ar sut mae siaradwyr yn gwerthuso acenion Cymraeg.
Cymdeithaseg dwyieithrwydd
Mae gennyf ddiddordeb mewn cymdeithaseg iaith. Rwyf wedi cyhoeddi ar ymagweddau tuag at y Gymraeg a'r defnydd ohoni ymhlith pobl ifanc yng Ngogledd Cymru ac rwyf hefyd wedi bod yn rhan o brosiect ymchwil a ariennir gan Lywodraeth Cymru ar drosglwyddo'r Gymraeg. Diddordeb arall sydd gennyf yw sut mae hunaniaethau yn croestorri. Er enghraifft, rwyf wedi bod yn gweithio ar brosiect sy'n ymchwilio i brofiadau siaradwyr LHDTC+ y Gymraeg a'r modd y mae eu hunaniaethau yn gallu dylanwadu ar ei gilydd.
Caffael y Gymraeg fel ail iaith
Rwyf wedi cyhoeddi erthygl ar ymagweddau tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion tuag at ynganu dysgwyr ac wedi edrych ar sut y mae dysgwyr yn ynganu'r Gymraeg. Yn ehangach, mae gennyf ddiddordeb yn nylanwad ffactorau cymdeithasol a seicolegol ar gaffael y Gymraeg fel ail iaith mewn ysgolion ac ymhlith oedolion.
Adnoddau a seilwaith digidol y Gymraeg
Rwyf wedi gweithio ar nifer o brosiectau sy'n cyfrannu at adnoddau yn y Gymraeg ac yn arwain ar brosiectau i greu profion darllen a sillafu yn y Gymraeg ynghyd â thesawrws digidol yn yr iaith.
Prosiectau Cyfredol
Amrywio ffonolegol a seinegol yn lleferydd siaradwyr dwyieithog
Canolbwyntia fy ngwaith ymchwil yn bennaf ar amrywio ieithyddol a newid (neu dafodieitheg gymdeithasegol) yn lleferydd siaradwyr dwyieithog Cymraeg-Saesneg. Mae nifer o ddatblygiadau cymdeithasol yn yr ugeinfed ganrif wedi effeithio ar ddemograffeg siaradwyr y Gymraeg. Yn gyntaf, mae mewnfudo a shifft ieithyddol wedi arwain at ddirywiad yn y nifer o siaradwyr sydd yn caffael y Gymraeg ar yr aelwyd, yn enwedig mewn ardaloedd y Fro Gymraeg draddodiadol. Yn ail, ceir cynnydd yn y nifer o ‘siaradwyr newydd’ sydd yn dod o deuluoedd di-Gymraeg. Cwestiwn a godir yn fy ngwaith yw i ba raddau y mae ffactorau ieithyddol ac all-ieithyddol (megis rhyw, sefyllfa'r Gymraeg yn y gymuned, ac iaith ar yr aelwyd) yn dylanwadu ar amrywio seinegol a ffonolegol yn y Gymraeg a'r Saesneg. Rwyf yn cymhwyso ymchwil flaenorol ym maes sosioieithyddiaeth at ddwyieithrwydd, felly, ac yn cymharu sut y mae siaradwyr yn cynhyrchu eu dwy iaith. Yn fwy diweddar, rwyf wedi bod yn edrych ar sut mae siaradwyr yn gwerthuso acenion Cymraeg.
Cymdeithaseg dwyieithrwydd
Mae gennyf ddiddordeb mewn cymdeithaseg iaith. Rwyf wedi cyhoeddi ar ymagweddau tuag at y Gymraeg a'r defnydd ohoni ymhlith pobl ifanc yng Ngogledd Cymru ac rwyf hefyd wedi bod yn rhan o brosiect ymchwil a ariennir gan Lywodraeth Cymru ar drosglwyddo'r Gymraeg. Diddordeb arall sydd gennyf yw sut mae hunaniaethau yn croestorri. Er enghraifft, rwyf wedi bod yn gweithio ar brosiect sy'n ymchwilio i brofiadau siaradwyr LHDTC+ y Gymraeg a'r modd y mae eu hunaniaethau yn gallu dylanwadu ar ei gilydd.
Caffael y Gymraeg fel ail iaith
Rwyf wedi cyhoeddi erthygl ar ymagweddau tiwtoriaid Cymraeg i Oedolion tuag at ynganu dysgwyr ac wedi edrych ar sut y mae dysgwyr yn ynganu'r Gymraeg. Yn ehangach, mae gennyf ddiddordeb yn nylanwad ffactorau cymdeithasol a seicolegol ar gaffael y Gymraeg fel ail iaith mewn ysgolion ac ymhlith oedolion.
Adnoddau a seilwaith digidol y Gymraeg
Rwyf wedi gweithio ar nifer o brosiectau sy'n cyfrannu at adnoddau yn y Gymraeg ac yn arwain ar brosiectau i greu profion darllen a sillafu yn y Gymraeg ynghyd â thesawrws digidol yn yr iaith.
- Corpws Cenedlaethol Cymraeg Cyfoes (arweinwyd gan Dawn Knight)
- ACC: Adnodd Creu Crynodebau gyda Dawn Knight a Mo El-Haj ac Ignatius Ezeani (Caerhirfryn).
- Prawf Darllen Consortiwm Canolbarth De Cymru gyda Rosanna Stenner, Geraint Palmer, a Dylan Foster Evans.
- Gwefan Gwylia Dy Dafod gyda Leandro Beltrachini, Mara Cercignani, Iwan Wyn Rees, Andreas Papageorgiou, ac Ivor Simpson (Prifysgol Sussex).
Prosiectau Cyfredol
- Amrywio arddulliadol a chaffael cymhwysedd sosioieithyddol yn y Gymraeg gyda Mercedes Durham a Katharine Young.
- Canfyddiad rhaganadlu yn lleferydd siaradwyr Cymraeg gyda Míša Hejná (Aarhus).
- Gwerthusiad cymdeithasol acenion Cymraeg gyda Robert Mayr (Met Caerdydd), Iwan Wyn Rees a Nia Eyre.
- Ffactorau cymdeithasol a seicolegol sy'n dylanwadu ar ymagweddau dysgwyr y Gymraeg gyda Charlotte Brookfield.
- Hunaniaethau Croestoriadol: Siaradwyr LHDTC+ y Gymraeg gyda Sam Parker (Birmingham City University) ac ieithoedd Celtaidd eraill gyda John Walsh (NUI Galway) a'r Michael Hornsby (AMU Poznań).
- Anatomeg y Gymraeg: Gweld ynganiadau'r Gymraeg gydag MRI gyda Leandro Beltrachini, Mara Cercignani, Iwan Wyn Rees, Andreas Papageorgiou ac Ivor Simpson (Prifysgol Sussex).
- ThACC: Thesawrws Ar-lein Cymraeg Cyfoes gyda Dawn Knight, Dawn Knight, Mo El-Haj (Prifysgol Caerhirfryn), ac Elin Arfon.
- Prawf Sillafu Consortiwm Canolbarth De Cymru gyda Rosanna Stenner, Geraint Palmer, a Dylan Foster Evans.
